თავი II
ბიზნესის გარემო, ეთიკური და სოციალური პასუხისმგებლობა
- თავისუფლების ხარისხი განისაზღვრება სამი გარემოებით:
- საბაზრო მოთხოვნით;
- საკუთარი მეწარმეობითი პოტენციალით;
- იმ შესაძლებლობებით, რომელსაც ქმნის ბიზნესის გარემო.
- ბიზნესის გარემო, ეს არის იმ გარეშე ფაქტორების ერთობლიობა, რომლებიც არსებობბენ ბაზრის სამეურნეო სუბიექტების გარეთ და განსაზღვრავენ ამ სუბიექტების ქცევის წესებს ბაზარზე.
- ბიზნესის გარემო:
- მიკროგარემო მოიცავს:
- მიმწოდებლებს;
- მომხმარებლებს;
- კონკურენტებს;
- დაქირავებულ მუშებს;
- კანონებს;
- სახელმწიფო ორგანოებს;
- პროფკავშირებს.
- მიკროდონეზე ეროვნული ეკონომიკის მასშტაბებში სამეურნეო ობიექტების საქმიანობაზე ბიზნესი ახდენს ირიბ, მაგრამ არსებით ზეგავლენას. ის მოიცავს:
- ქვეყნის ეკონომიკურ მდგომარეობას;
- ბაზრის ინსტიტუტებს;
- საზოგადოებრივი კულტურის დონეს;
- პოლიტიკურ და საერთაშორისო ფაქტორებს.
- საერთაშორისო გარემო ირიბ ზეგავლენას ახდენს ფირმებზე, ეროვნული ეკონომიკაზე ზეგავლენის თვალსაზრისით ის ვლინდება:
- საზღვარგარეთის ინვესტიციების;
- იმპორტიორების;
- ერთობლივი საწარმოების საქმიანობაში.
- ბიზნესის სამართლებრივი სივრცის გარდაქმნის ფორმებია:
- ევოლუციური - გულისხმობს სამართლებრივი სივრცის სრულყოფის თანმიმდევრულ ეტაპურ პროცესს;
- რევოლუციური - გულისხმობს სამართლის არსებული სისტემის ფუძემდებლური პრონციპეპის ნგრევას, ახალი სისტემის შექმნის საფუძველზე.
- კომპანიებს გააჩნიათ პასუხისმგებლობა საზოგადოების, მომხმარებლების, მოსამსახურეებისა და ინვესტორების წინაშე.
- ეთიკური პრობლემების გადაწყვეტის პროცესში კომპანიები შეიძლება დაეყრდნონ იმ რელიგიურ სწავლებას, რომელიც გამომდინარეობს ქრისტიანული მორალისაგან: უტილიტარიზმს (მაქსიმალური სიკეთე ადამიანთა მაქსიმალური რაოდენობისათვის), ადამიანთა უფლებათა დაცვას (ადამიანთა ღირსების პატივისცემას) და სამართლიანობას (სიკეთეებისა და პასუხისმგებლობის სამართლიან განაწილებას).
- მომხმარებელთა უფლებები:
- უსაფრთხოება;
- ინფორმაციის მიღება;
- არჩევითობა;
- თავიანთი მოთხოვნის დაცვის უფლება.
- ინვესტორები რჩებიან მოტყუებულნი:
- როდესაც კომპანიები და ცალკეული პირები პირადი ანგარების მიზნით ახდენენ ინვესტიციებით მანიპულირებას;
- კომპანიის წარმომადგენლები საკუთარი მიზნით იყენებენ აქტივებს და ინვესტიციებს, რითაც ამცირებენ ინვესტორების შემოსავლებს.
- მიმართულებები, რომლებითაც კომპანიები ახორციელებენ თავიანთი ეთიკური და სოციალური პასუხისმგებლობის რეალიზებას:
- კომპანიები ღებულობენ ეთიკურ კოდექსს;
- უნერგავენ თანამშრომლებს მაღალი მორალური ნორმებისადმი პატივისცემის გრძნობას;
- ამოწმებენ მისაღები მუშაკების პატიოსნებას;
- ეწევიან ქველმოქმედებას.
- სოციალური პროგრამების ძირითადი მიმართულებები:
- კეთილსინდისიერი საქმიანი პრაქტიკა;
- ბუნებისდაცვითი საქმიანობა და რესურსდაზოგვა;
- ადგილობრივი საზოგადოების განვითარება;
- პერსონალის განვითარება;
- სოციალურად პასუხისმგებელი რესტრუქტურიზაცია;
- სოციალურად პასუხისმგებელი ინვესტირება.
- სოციალური პასუხისმგებლობის რეალიზაციის ინსტრუმენტებია:
- საქველმოქმედო შემოწირულობები და სპონსორის დახმარება;
- კორპორაციის თანამშრომელთა დელეგირება;
- ფულადი გრანტები;
- კორპორაციული სპონსორობა;
- კორპორაციული ფონდი;
- სოციალური ინვესტიციები;
- სოციალურად მნიშვნელოვანი მარკეტინგი;
- სპონსორობა.
- არგუმენტები სოციალური პასუხისმგებლობის სასარგებლოდ:
- ბიზნესისათვის ხელსაყრელი გრძელვადიანი პერსპექტივების შექმნა;
- ფართო პუბლიკის მოთხოვნილებების და მოლოდინის ცვლილება;
- რესურსების არსებობა სოციალური პრობლემების გადაჭრაში დახმარების გასაწევად;
- მორალური ვალდებულება სოციალურად პასუხისმგებელი ქმედებისათვის.
- არგუმენტები სოციალური პასუხისმგებლობის წინააღმდეგ:
- მოგების მაქსიმიზაციის პრონციპის დარღვევა;
- დანახარჯები სოციალურ პასუხისმგებლობაზე;
- საზოგადოების წინაშე ანგარიშების არასაკმარისი დონე;
- სოციალური პრობლემების გადაჭრისათვის ცოდნის უკმარისობა.
- ბსპ-ს მიმართ 4 ძირითადი მიდგომა:
- საბაზრო;
- მიდგომა სახელმწიფოებრივი რეგულირების პოზიციიდან;
- მიდგომა „კორპორაციული სინდისის“ პოზიციიდან;
- მიდგომა „დაინტერესებული პირის“ პოზიციიდან.
|